Barong op Bali

De “Barong”op Bali.

Het Balische volk gelooft sterk in natuurgeesten en magische krachten, die d.m.v. ceremonies bevredigd moeten worden. Zoniet, dan zullen zij kwaad aanrichten. Dit zijn de demonen. Goed en kwaad lopen zij aan zij: er kan niet aan het ene getrokken worden, zonder het andere te verstoren. De Barong is een figuur, die wordt gebruikt om het kwaad te verdrijven. Het is een mythisch monster met lang, slaphangend lichaam. Het frame is gemaakt van bamboe en touw. De bedekking ervan is afhankelijk van het gedragen masker. Het Barongmasker en -kleed worden gedragen door twee mannen, die synchroon lopen en dansen. Behalve een goede samenwerking tussen de twee dansers, is ook een goed samenspel tussen gamelan (Indonesisch orkest van vln. Slaginstrumenten) en dansers belangrijk.

Een goede verklaring voor de betekenis van het woord Barong is er niet. Wel heeft de Barong een tweede naam, nl. Banaspati Raja (Heer van de jungle). De klassieke Barong, is de Barong Keket. Deze korrespondeert niet met een dier. Hij is het meest magische geladen en onder de bevolking het meest bekend.. Barongs die wel met bestaande dieren korresponderen zijn o.a.: Barong Macan (Tijger), Barong Bangkal (wild zwijn), Barong Lembu (Koe) en Barong Gajah (olifant). Zij worden in bepaalde jaargetijden gebruikt in schijngevechten, behalve de Barong Bangkal. Deze dient als rijdier van bezeten mensen tijdens een tempelfeest. Hiernaast bestaan er nog twee andere vormen: Barong Berutuk (jonge mannen, gehuld in bananebladeren met een masker op) en de Barung Landung (twee reuzepoppen, die een dialoog uitvoeren en volksliedjes zingen). In het verdere verhaal beperk ik mij tot de Barong Keket (kortweg Barong genoemd)

Over de oorsprong van de Barong is men het nog niet eens. Er bestaan verschillende legendes hierover, waarvan er twee volgen:

1) De eerste barong waar iets over bekend is, houdt verband met Bedulu, dat toen mogelijk de hoofdstad was van Bali. Deze Barong moest van de goden worden gemaakt om het land van de pest te bevrijden. Op Galungan (de grootste Balische feestdag) moest deze Barong rondgaan om offers en geld te ontvangen.

2) In een ander verhaal wordt de Barong verbonden met de demoon Jero Gede’ Mecaling. Deze kwam in de vorm van een Barong met zijn volgelingen om alles daar te vernietigen. Een priester zei toen dat alleen zo’n zelfde Barong met volgelingen hen kon verjagen.

Dit geschiede en tot nu toe zou de Barong dus gebruikt worden om ziekte en kwade machten te verdrijven.

Ondanks deze legendarische verhalen is de Barong waarschijnlijk geen Balische schepping. Het is n.l. enerzijds mogelijk dat hij zich heeft ontwikkeld uit een bepaalde vorm van het Buddhisme (welke is mij niet bekend). De beschermende leeuw van het Buddhisme is n.l. gee realistische leeuw, maar evenals de Barong een mythisch dier. Waarschijnlijk is deze leeuw afgeleid van een pre-Buddhistisch beschermdier. Anderzijds is het mogelijk dat de Barong is afgeleid van vormen buiten Bali, zoals China en Japan en als deel van een Buddhistische stroming de drie gebieden heeft bereikt. De voorstellingen van china, Japan en Bali tonen in elk geval veel gelijkende kenmerken, b.v.: het leeuwachtige masker, de funktie van de voorstelling als exorcisme (uitbannen van het kwaad) voor de bescherming van het dorp en het geven van voedsel en geld in ruil voor bescherming. Dit maskerspel zou dus heel goed, al meereizend met Buddhistische stroming, verspreid kunnen zijn over dit uitgestrekte gebied.

De Barong kan op verschillende manieren getoond worden:

1) Solo- Hij is dan in het bezit van een klub, bestaande uit dansers en muziekspelers. Met dit gezelschap trekt hij van huis tot huis. Daarbij kan hij nog dansend kunstjes vertonen of kleine toneelstukjes opvoeren. Bij alles wat hij doet ontvangt hij geld, in ruil voor bescherming. Dit van huis tot huis gaan heet “ngelawang”, en vindt vooral plaats rond Galungan, de grootste feestdag op Bali, waarbij d.m.v. offers de kwade geesten worden verdreven en de goede geesten om gunsten worden gevraagd. Naast deze beschermende rol, kan hij ook optreden in een reinigings-ritueel van een tempel. De tempel wordt dan gereinigd, d.w.z. de kwade geesten worden verdreven. De Barong is dan niet bezit van klub, maar van de gemeenschap (meestal het dorp).

2) In gezelschap- Hij is dan bezit van een theaterklub, die in de dorpen optreedt.

In veel toneelstukken speelt de Barong geen rol, maar is hij slechts beschermheer van de festiviteiten. In het verhaal met Rangda (leermeesteres der heksen, die woont op het kerkhof) speelt hij een belangrijke rol. Het gevecht met Rangda, is een strijd tussen linkse/zwarte magie (Rangda) en rechtse/witte magie (Barong) en wordt vaak vooraf gegaan door een verhaal. Hierin spelen beide partijen een rol, n.l. de demonische (reusachtige) gestaltes van de heks en de menselijke held van het verhaal. Het echte drama begint met de binnenkomst van Rangda. Een bepaald verhaal is dus niet nodig, want wat slechts van belang is, is de symbolische strijd tussen twee machten: het kwade en het goede. Het gevecht , waarbij zij in trance kunnen raken, eindigt in gelijkspel. De zwarte magie wordt teruggedreven naar het kerkhof, terwijl de witte magie teruggaat naar de tempel. De zwarte magie wordt dus niet geheel overwonnen en het ritueel moet dan ook telkens weer worden opgevoerd. Hier treedt de Barong wederom op als verdrijver van het kwaad. Zo’n voorstelling wordt in de dorpen altijd ter gelegenheid van iets gehouden (b.v. bedreiging door een epidemie). Los hiervan worden tegenwoordig ook dagelijkse voorstellingen voor toeristen georganiseerd.

Audry Pieterse 1984.

De barong dans

Het verhaal dat door een leerling (Chris Baars) is opgeschreven tijdens zijn verblijf op Bali, bij een voorstelling van de “Barong”. De onderstaande foto’s behoren bij het verhaal.

Het verhaal:

De Koningin moeder Dewi Kunti heeft besloten om een van haar zonen………in dit geval Sahadewa……..aan Rangda te offeren.

De Dans:

De Barong komt op de voet gevolgd door zijn vriend, de aap. Daarna verschijnen drie gemaskerde mannen, die wraak trachten te nemen op de Barong, die een kind van hen heeft gedood. In plaats van de Barong te doden is de neus van de mannen door de aap afgesneden. Daarna komen twee Legong danseressen op, die voor een paar minuten de Legong dans opvoeren.

Acte 1:

Twee gebroeders, Punta en Wijil, verschijnen op het toneel. Ze zijn dienaren van Dewi Kunti. Ze vertellen het publiek, dat op deze dag Sahadewa, een van de vijf Pandawa prinsen, aan Rangda geofferd wordt. Dan horen ze een vreemd geluid, een angstwekkend geluid, dat niets goeds voorspeld. Nadat ze de verschrikkelijke verschijning van een heks gezien hebben, vragen ze vol angst de premier gauw te komen. De premier komt op en de drie mannen wachten op Dewi Kunti.

Acte 2:

Dewi Kunti, de koningin-moeder, verschijnt op het toneel, gevolgd door Sahadewa. Dewa Kunti is zeer verdrietig dat ze haar zoon moet offeren. De heks verschijnt weer en maakt Dewi Kunti boos door haar te beheksen. Dewi Kunti beveelt de premier om Sahadewa naar de grot van Rangda te brengen. Ook de premier wordt door de heks boos gemaakt, hij brengt Sahadewa naar het bos waar de Rangda woont en bindt hem vast aan een boom.

Acte 3:

God Siwa heeft medelijden met Shadewa en geeft hem onsterfelijkheid. Als de Rangda komt om hem te doden en op te eten, kan ze hem niet doden. Als zij tot beseft komt, dat ze hem niet doden kan, vraagt zij hem om haar te verlossen door haar vrijwillig te doden. Sahadewa vervult haar wens en doodt haar vrijwillig en zij stijgt naar de hemel.

Acte 4:

Een van haar heks-studenten, Kalika, vraagt Sahadewa om haar ook vrijwillig te doden, zodat zij haar meesteres naar de hemel volgen kan. Maar Sahadewa weigert en vervolgens beginnen beiden te vechten. Kalika door haar magische kracht, verandert zich in een zwijn, vecht, verliest en loopt weg. Zij komt weer te voorschijn als een vogel, een kraai, vecht weer, verliest en loopt weer weg.

Sahadewa mediteert en wordt de Barong. De Rangda en de Barong zijn tezamen voor een poosje op het toneel en als Rangda het toneel verlaat komen de krisdancers op. Zij trachten de Rangda te doden en omdat zij dit kunnen doen, steken zij zichzelf met de kris.

Zo eindigt de dans.

Chris Baars 2001